Bu yazımızda sizlere başlangıç için gerekli ve ülkemizde temini kolay olan deri malzemelerini tanıtacağız.
Deri el aletleri konusunda dünya genelinde kalite ve kullanım alanı olarak çok fazla seçenek bulunmaktadır. Zamanla her el aleti için ayrı ayrı anlatım yapılacak ve çeşitleri incelenecektir.
Üstte belirtildiği gibi aletlerin çeşitleri çok fazladır. Yazımızda her ürünün birkaç çeşidini ele alacağız. Başlamadan önce ÜCRETSİZ ŞABLONLAR yazımıza da göz atmanızda fayda var.
Başlangıç için kullanabileceğiniz malzemeleri, en minimal hâliyle şu şekilde sıralayabiliriz:
1- Kesim matı (kesim pedi) altlık
Üzerinde kesim yapmak için kullanılan altlıktır.
2 çeşidi şu şekildedir:
– Bu modeller yeşil, siyah, beyaz, mavi, saydam vb. renklerde karşımıza çıkar. a4, a3, a2, a1 ve daha büyük boyutları mevcuttur. Bu matlardan tercih edecek olursanız sağlamlığına dikkat etmeniz gerekir. Satılan çoğu kesim matı, aşağıdaki görseldeki gibi tek bir maket bıçağı hamlesiyle bölünebilmektedir. Bu şekildeki matlar deri kesimi için uygun değildir.
-2. olarak poliüretan ve polietilen malzemeden farklı boy ve kalınlıklarda kesim altlıkları da mevcuttur.
2- Kesim Bıçakları
Kesim bıçaklarında seçenek fazladır.
Bunları 3 başlık altında inceleyebiliriz:
İlk olarak maket bıçağı (falçata) başlangıç seviyesi için kolaylık sağlar. Bıçak kısmı çeliktir dilenirse köreldikçe bileylenebilir veya üzerindeki çizgilerden kırılıp kullanılabilir.
Satın alırken sap ergonomisine, uçların değişebiliyor olmasına ve kilit mekanizması olmasına dikkat ediniz. Olfa gibi kaliteli markaları tercih edebilirsiniz.
Kullanılırken dik tutulduğundan ve esneme yapıp deriyi çapraz kesmediğinizden emin olmalısınız. Deri kesiminde rulet bıçaklısı da kullanılmaktadır. Ağız açısından dolayı hareket kabiliyeti sıradan maket bıçaklarından azdır.
Kretuar bıçakları çanta, cüzdan, kılıf vb. ürün yapımında derinin kesiminde sizleri zorlayabilir. Bıçakları maliyetli ve esneme payı yüksektir. Bütün deriyi bu bıçakla kesmek yerine kartlık bölmelerinin ağız kısmı gibi ince işçiliklerde kullanılmasını tavsiye ederiz.
Yukarıdaki görseldeki gibi kesim için kullanılan çok farklı model çelik bıçaklar vardır.
Bunları satın alırken dikkat etmeniz gereken en önemli konulardan biri biley yapıp yapamayacağınızdır. Bu tarz ( maket bıçağına göre) et kalınlığı fazla olan bıçakları bileyleyerek kesim ve (ağız yapısına göre) inceltme işlemlerinde kullanabilirsiniz.
3-Cetvel, Gönye ve Şablonlar
Derimizi keserken çelik cetvel ve gönye işinizi kolaylaştıracaktır. Çelik olması kesim sırasında bıçağın cetvele takılmasını engellemektedir. Gönye ise 90 derecelik açıyı kolaylıkla kesmenizi sağlayacaktır. Deride kullanılacak çelik gönyenin ahşapta kullanılanların aksine tamamen düz olması gerekmektedir.
Aynı zamanda köşeleri yuvarlamak içinde şablon veya köşe kesme bıçağı kullanabilirsiniz.
Keseceğiniz derilerde işaretleme yapmak için ise GÜMÜŞ KALEM kullanabilirsiniz.
Derimizi kesim altlığımıza yerleştirip kesim bıçağımızla kestikten sonra sırada yapıştırma işlemi var .
4- Yapıştırıcılar
Başlangıç için temini kolay olan, küçük boyutlarda kontakt yapıştırıcı kullanabilirsiniz.
Bunlara örnek vermek gerekirse;
– Derby N78
– Bally C8 vb.
Temin ettiğiniz yapıştırıcıyı kullandıktan sonra havayla temasını kesip saklayınız.
Yapıştırıcı sürmek için aşağıdaki görseldeki gibi yapıştırıcı sürme aletlerini de kullanabilirsiniz.
Yapıştırma işleminde metal kıskaç kullanmanız da sizin için faydalı olacaktır. 19-25-32-41-51 mm gibi ölçüleri vardır, yapacağınız ürünün boyutuna göre boy seçimi yapabilirsiniz.
Cep katlamalarında veya yumuşak derilerde kenar katlama işlemlerinde ise çift taraflı, dar bantları kullanabilirsiniz.
5- Kenar alma
Kenar alma işlemi, bir nevi pahlama işlemidir. Kenar alma aletleri derinin kenarlarındaki 90 derecelik açıyı almamıza yarar. Başlangıç için temin edilmesi gereken bir alettir. Farklı ölçülerde temin edilebilir. Standart olarak böyle bir modelde tercih edebilirsiniz. Sonrasında yapacağınız ürün çeşidine göre büyük veya küçük numaralara geçebilirsiniz.
Aşağıdaki alet ise kenar alma, kanal açma ve dikiş hizası yapmak için kullanılır fakat Tandy vb. gibi kaliteli markalar hariç kenar alma uçları pek iş görmez. Kenar hizalama ve kanal açma için kullanılabilir.
6-Kenar Hizalama
Dikiş yapacağımız yeri veya iz ruleti ile işaretleme yapacağımız yeri, kenara eşit olarak hizalayabilmek için kullanılan birkaç farklı alet vardır.
Bunların ilki üst görseldeki linör settir. Bu setin içerisindeki kenar hizalama ve kanal açma ucuyla bu işlemi yapabilirsiniz.
İkinci olarak çelik pergel kullanımı da bu iş için yeterli olacaktır.
Son olarak aşağıdaki ürün ise köşelerde hareket kabiliyeti kısıtlı olduğu için cüzdan vb. ürünlerde kullanımı zordur.
7- Zımpara
Derimizi keserken ne kadar pürüzsüz bir kesik yaparsak kenar düzeltme işlemlerimizde o kadar kolay olacaktır. Zımparayı derinizin cinsine, kalınlığına ve kesim pürüzsüzlüğüne göre seçmeniz gerekir. Kağıt veya sünger zımpara kullanabilirsiniz. Zımpara satın alırken ‘kum’ tabiri ile karşılaşacaksınız. Rakam büyüdükçe zımpara incelmektedir. Başlangıç için orta kalınlıkta bir zımpara tercih edebilirsiniz.
8-Çoklu Delme Aletleri
Dikiş için kullanılan zımbaları 4 şekilde sınıflandırabiliriz. Bununla ilgili ayrı olarak detaylı bir anlatım hazırlanacaktır. Fransız tarzı, elmas uçlu, yuvarlak ve düz delici çeşitleri vardır. Başlangıç için temini kolay olan yuvarlak veya elmas uçlu zımbalardan temin edebilirsiniz. Örnek görselleri aşağıdaki gibidir.
Aşağıdaki görseldeki ürün ise pres makine takılarak kullanılan zımbalara örnektir. Ev-apartman ortamında ses sorunu yaşayanlar için mükemmel bir çözümdür. Presinizin altına plastik altlık takarak kullanabilirsiniz.
Kalın derilerle çalışılacaksa ve bu deriler birkaç kat olacaksa delme zımbaları sizin işinizi görmeyecektir. Bunların yerine dremel tarzı bir el motoru ve matkap ucuyla veya biz yardımıyla delip dikmeniz gerekir. Bu delikleri, deleceğiniz yerleri ise iz ruletiyle işaretleyebilirsiniz. İz ruletlerinin dikiş mesafeleri sizin için küçük gelirse aradaki uçlardan kırarak mesafeyi genişletebilirsiniz.
Elde vurmalı tekli veya çoklu delme kullanırken derinin altına koyup üzerinde delme yapmak için delme takozu ve çakmak için çekiç (tokmak) teminini unutmayınız.
9- Tekli Delme Aletleri
Tekli delme aletlerini daha çok çıtçıt, perçin ve kuşgözü çakmak için kullanacaksınız. Eğer başlangıç için yapacağınız ürünlerde bu aksesuarlardan yoksa tekli delme aletlerine ihtiyaç duymazsınız. Örnek olarak;
tulumbaya uyarlı ve tekli çubuk şeklinde olan delme aletleri
Bunların dışında kemer delme aleti (çark zımba) de aynı işlemi yapmaktadır fakat büyük bir derinin orta kısmını delmek isterseniz bu tarz çark zımbalarla delmeniz zor olacaktır.
Bu zımbalarda satılan çok fazla marka bulunmaktadır. Yan sanayi ürünler yerine İzeltaş gibi kaliteli markaları tercih edebilirsiniz.
10- Pres ve Kalıplar
Delme işlemi, çıtçıt, perçin ve kuşgözü çakma işlemlerinde ağırlıkla tulumba pres kullanılmaktadır.
Ana sayfamızdan ÇITÇIT ÇEŞİTLERİ, KUŞGÖZÜ ÇEŞİTLERİ, PERÇİN ÇEŞİTLERİ VE KALIPLARLA ilgili yazımıza ulaşabilirsiniz.
Farklı model presler de mevcuttur. Darbeli pres, montaj presi vb… Başlangıç için tulumba pres yeterli olacaktır. Tulumba presler ise döküm ve alüminyum olarak karşımıza çıkmaktadır. Döküm olan modeller yaklaşık olarak 3,5 kg dır. Ağır olduğu için çakma işlemlerinde ağırlığı kolaylık sağlamaktadır. Alüminyum olanlar ise 1,7 kg dır. Ev ortamında kullanılacaksa hafifliği avantajdır.
Bu tarz preslerde çakacağınız ürünün kendine has kalıbını ve deleceğiniz çapa göre delme ucunu ve altlığını temin etmeniz gerekir.
Dikiş deliği delmek için üst kısımda bahsedildiği gibi delme uçlarını da bu preslerle kullanabilirsiniz.
Eğer çıtçıt vb. için tulumba pres istemez veya tulumba presin işlem alanından daha geniş bir yere işlem yapmak isterseniz, aşağıdaki görseldeki gibi kalıpları takıp kullanabileğiniz pratik çözüm olan elde çakma aletleri de mevcuttur.
11- İp ve İğne
İğne ve ip seçimi yapacağınız ürün dalına göre farklılık gösterebilmektedir. Örneğin bıçak kılıfında farklı, cüzdanda farklı ip kullanmanız gerekebilir. Başlangıç seviyesi için mumlu 1 mm ip ve 1 – 1,3 mm saraç iğnesi kullanabilirsiniz. Saraç iğneleri diğer tekstilde kullanılan iğneler gibi ucu sivri değildir hafif küt bir yapıya sahiptir.
Aynı zamanda kenar dikişi için ip olarak deri sırım da kullanılabilmektedir. Sırım dikişi için ayrı olarak SIRIM İĞNESİ temin edebilirsiniz.
12- Kenar Vaksı
Zımpara ile kenar düzeltme işlemi yapıldıktan sonra; vaketa deri kullanıyorsanız direk su ile veya diğer derilerle beraber vaketa derilerde de kenar boyaları, kenar vaksları kullanabilirsiniz. Bunların renkli, renksiz ve silikonlu gibi çeşitleri mevcuttur.
Vakslar kenarların pürüzsüz olmasında en büyük yardımcınız olacaktır. Renksiz vakslara yerli üretimlerden Derby ve Pitture Felice Kenar Vaksı’nı örnek verebiliriz.
Bu işlemi yaparken ise aşağıda yer alan kenar perdah aletlerinden yardım alabilirsiniz. Bu tarz ahşapların şimşir gibi lifli ve pürüzsüz olanından tavsiye ederiz. Crazy tarzı derilerde retro bir görüntü elde etmek isterseniz kenarına herhangi bir uygulama yapmanıza gerek olmaz.
13- Metal Aksesuarlar
Kısaca çanta malzemelerinden bahsedecek olursak: D halka ve çerçeveler; çanta kenarları gibi yerlerde kanca ve askı takmak için kullanılır. Kullanacağınız deri genişliğine göre temin etmeniz gerekir.
Çanta kilitleri: Farklı mekanizma ve kalitede çanta kilitleri vardır. Perçin, vida veya arka kısmındaki ataklar ile monte edilir.
Kancalar: Çanta askılarının uçlarında kanca, anahtarlık vb. ürünler de kullanılmaktadır.
Sürügülü Toka – Ayar Tokaları: Ayar tokaları askı vb. ürünlerde askıyı kısaltıp uzatmak için veya kemer görevi görmesi için kullanılabilir.
Not: Çanta malzemelerinde halka, kanca vb. aksesuarlarda verilen ölçüler içerisinden geçecek olan derinin ölçüsüdür, ürünlerin ölçüsü değildir.
14- Boya – Cila
Kullanacağınız derinin cinsine uygun boya temini yapmanız gerekir. Fakat başlangıç için crazy deri tarzı, hazır boyalı deri alıp kullanmanız sizin için kolaylık sağlayacaktır. Sonrasında dilerseniz vaketa derileri kendiniz boyayıp istediğiniz rengi, efekti ve deseni oluşturabilirsiniz. Vaketa derilerin boya temininde derinize uygun boya seçtiğinizden emin olunuz. Mont boyası, ayakkabı boyası bu deriler için uygun değildir. Boyaların üzerine ise boyayı sabitlemek, dış etmenlerden koruyabilmek için son kat cilası (leflef, deri sütü) uygulanmaktadır.
15- Diğer Malzemeler
Stamplar (Craftlar): Deri üzerine motif işlemede kullanılır. Çelik ve pirinç olarak karşımıza çıkmaktadır. Vaketa derilerde nemlendirilerek uygulanır. Sınırsız sayıda modeli vardır.
Deriye Dair 